Wat is mijn bedrijf eigenlijk waard?

Als ondernemer zul je ongetwijfeld jezelf met enige regelmaat afgevraagd hebben: “hoeveel zou mijn bedrijf eigenlijk waard zijn?” Een vraag die een antwoord vereist, als er daadwerkelijk plannen ontstaan waarbij die waarde van belang is. Denk daarbij niet alleen aan de verkoop van je bedrijf, maar bijvoorbeeld ook aan: een investeerder binnenhalen, personeel medeaandeelhouder maken, een compagnon uitkopen of zelf uitgekocht worden. Allemaal momenten waarop de waarde van je bedrijf, of jouw aandeel daarin, ineens zeer relevant wordt. Dus, in de advies-zonder-woordenboek stijl die je mag verwachten van mij, hieronder een intro in bedrijfswaarde.

Ooit

Ooit was een bedrijf waarderen vooral een blik in de cijfers van de recente geschiedenis van het bedrijf. Er was nog geen online wereld, en ondernemingen konden jaren achtereen een zeer voorspelbare winst laten zien. Als er in en rond het bedrijf niet zo gek veel veranderde, dan kon je als taxateur met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid prima een prijskaartje aan een onderneming plakken door te kijken naar de bezittingen en schulden op de taxatiedatum en de winst van de voorgaande jaren. Zonder gekkigheden, was dat immers wat de koper van de onderneming kocht: bezit min schuld + een voorspelbare winst.

En met voorspelbaarheid ontstonden legio ‘kort-door-de-bocht’ waarderingsmethodes. We hebben allemaal wel eens gehoord of gelezen over “2x de jaaromzet” of “4x de brutowinstmarge”. Bedrijven waarderen met een natte vinger in de lucht en op een bierviltje in de kroeg. Sommige methodes, vooral x maal de omzet, zijn vooral heel erg vastgeroest geraakt bij ondernemers zelf.

Winst

Maar uiteindelijk draait het natuurlijk allemaal om winst. Immers, winst zorgt ervoor dat jij als ondernemer je brood kunt beleggen en heel veel winst zorgt ervoor dat je als ondernemer je brood heel dik kunt beleggen. En aangezien je je arbeidstijd maar 1 keer kunt besteden, is het ook leuk als je naast een fatsoenlijk salaris uit je bedrijf wat meer winst overhoudt, de overwinst. Overwinst is wat ervoor zorgt dat je bedrijf verder kan groeien door dit terug te investeren in de onderneming. Of overwinst is wat ervoor zorgt dat je eerder kunt stoppen met werken, moeilijke periodes (zei daar iemand Covid?) doorstaat of een erfenis opbouwt voor je kids of je kinderen zonder schulden kunt laten studeren. En overwinst is voor de koper van je bedrijf de sleutel tot een mooie koopsom.

De geldboom en je buren

Want wat zegt overwinst voor de koper van je bedrijf? Zie je bedrijf als een geldboom in je tuin en je buren als gluurders met een bijzondere interesse in geld verdienen. Zij zien jou elke dag 200 euro van je geldboom plukken, terwijl de geldboom zelf ook nog eens gestaag groeit elk jaar. Zij weten dat jouw kosten van levensonderhoud zo’n 100 euro per dag zijn. Dus zij weten ook dat jouw geldboom per dag 100 euro overwinst oplevert. Stel nu dat zij aan jou vragen: “goh, wat moet die boom kosten?” Dan denk je toch ook niet in termen van (365 dagen maal 200) omzet?! Dus “Geef maar 73.000 euro” zou wel een erg dom antwoord zijn. Dat is hooguit wat je er in 1 jaar afhaalt. Het zegt niets over de verdere toekomst, de groei van de boom, hoeveel eurobiljetten er al in hangen, etc.

Nee, je wilt een koopsom bepalen die recht doet aan een aantal uitgangspunten:

  • Hoeveel haal ik zelf elk jaar aan overwinst van de boom af;
  • Hoeveel kan ik daar, rekening houdend met inflatie, elk jaar van kopen?
  • Als ik nu ineens geld ontvang voor de boom, wat ga ik daar dan mee doen en wat levert herinvesteren mij op?
  • Hoeveel hangt er aan euro’s in de boom op de dag van de verkoop?
  • Heb ik de financiering op de aanschaf van mijn boom zelf al afbetaald?
  • Zo nee, wat staat daaraan nog open en nemen de buren die schuld over?

Je ziet, het is geen simpel gegeven als 1 x de jaaromzet.

Wat wel simpel is, is beseffen dat we in het MKB (met name de K) geen Adyens zijn, geen Ubers, en maar zeer zelden (dûh) unicorns. Groeiende omzetten en/of een groeiend klantenbestand zeggen in de K van het MKB vrijwel niets over je bedrijfswaarde.

En wat ook simpel is om te begrijpen: als ik 1 miljoen omzet heb en ik heb 1 miljoen aan kosten, dan verdien ik niks. Dan is mijn bedrijf dus niet 1 miljoen waard, maar waarschijnlijk weinig tot niks.

En nee, je merknaam of goede reputatie vertegenwoordigen op zichzelf geen extra waarde. Die extra waarde blijkt namelijk uit je …. Winst. Precies! Als je bedrijf goed bekend staat dan zal dat terug te zien zijn in je cijfers, zeker ten opzichte van je concurrenten.

Winst van toen, winst van de toekomst

Waar vroeger de winst uit het verleden eenvoudig als maatstaf werd gehanteerd, is dat allang achterhaald. De koper van jouw bedrijf koopt niet wat jouw bedrijf in het verleden heeft gepresteerd. Je bent niet Al Bundy die tot ver in zijn midlife crisis bleef roepen dat hij ooit four touchdowns in a single game scoorde. Kopers kopen jouw toekomstige winst en dus werken we met prognoses. En om prognoses verdedigbaar te maken, verricht je onderzoek en kijk je naar resultaten uit het recente verleden. Daarna trek je de lijn naar voren door, waarbij je ook eenmalige invloeden, zowel negatief (denk omzetverlies door covid) als positief (bijv. loonsubsidie door Covid), verwijdert uit je berekeningen. Ken een redelijk salaris toe voor het bestuur van de onderneming en voilà:

De genormaliseerde, geprognosticeerde winst voor belasting. In feite de opgeschoonde variant van jouw gepluk aan je geldboom gedurende een jaar in de nabije toekomst. Je komt het wel eens tegen als EBIT (winst voor belasting en rente) of EBITDA (winst voor belasting, rente, afschrijvingen op vaste en immateriële activa). Wij noemen het hier gewoon overwinst.

X maal de winst

En dan wordt het tijd om de vraag te beantwoorden: “hoeveel maal die winst wil ik vandaag ontvangen, zodat ik met een goed gevoel en financiële onderbouwing mijn geldboom aan de buren verkoop”?

Dat ligt ergens tussen de 1 en 8. Hoe betrouwbaarder de prognoses, hoe stabieler de onderneming, hoe ouder het (gezonde) track record, hoe groter de winst, hoe ‘plusseriger’ alle cijfers; des te groter de factor (ook wel multiple in jargon). Marktonderzoeker Brookz geeft elk half jaar de cijfers per (grove) sectorindeling. Houd er daarbij wel rekening mee dat voor kleine bedrijven vaak een beduidend lagere factor betaald wordt dan voor bedrijven met winsten vanaf 250.000 per jaar. Als je voor de sector van jouw bedrijf bijvoorbeeld 5 als gemiddelde afleest, ga er dan vanuit dat er zeker een punt afgaat als jouw onderneming een winst onder 250.000 maakt.

En nee, dit is niet Amerika en dus zijn multiples van 8 en hoger geen regel.

De invloed van bezittingen en schulden

De koopsom kan verder natuurlijk nog verhoogd worden met de waarde van bezittingen. Als ik een machine in mijn bedrijf heb van 400.000 marktwaarde die voor 300.000 op de balans staat, dan wil ik bij de verkoop die stille reserve van 100.000 natuurlijk ook ontvangen van de koper. Maar als de koper de lening die ik nog op de machine heb zitten van 100.000 euro ook overneemt, dan is de machine zelf voor hem per saldo niets waard.

Ik kan als verkoper wel stellen dat die machine 400.000 waard is, maar de winst die ik maak met mijn bedrijf – waarop de koopsom gebaseerd is – vereist nu eenmaal die machine. Stel dat ik die machine voorafgaand aan de verkoop van mijn bedrijf verkocht zou hebben? Leuk, dan ontvang ik 400.000 euro. Niet leuk, want nu heeft mijn bedrijf geen machine meer en ligt de boel stil en verdien ik niks. Dan haakt een koper natuurlijk ook af.

Dus schulden gaan van de koopsom af en bezittingen tel je er alleen bij op voor zover die bezittingen meer waard zijn dan waarvoor ze in de boeken staan (stille reserves) of als het om bezittingen gaat die niet per se nodig zijn voor het verdienen van je winst.

Dus wat gaan we niet meer doen?

  • Een prijs voor je bedrijf bepalen op basis van enkel omzet of afzet;
  • Roepen dat je merknaam/idee/locatie/etc. heel veel waard is;
  • De waarde van alle bezittingen lukraak optellen bij de koopsom;
  • 8 of meer keer de winst als koopsom hanteren, omdat je dat overal tegenkomt op internet.

Wat wel?

  • Bepalen wat je genormaliseerde, verwachte winst is voor de komende jaren met onderbouwing;
  • Je verdiepen in de gegevens van je sector en een redelijke factor maal winst bepalen als koopsom;
  • Stille reserves optellen en schulden aftrekken.

En als ik dan toch in de kroeg zit en op een bierviltje iets wil berekenen met een natte duim in de lucht over hoeveel mijn bedrijf wel niet waard is?

Als je te veel bier op hebt en je wilt pochen, dan reken je 7 keer de jaarwinst uit.

Ben je wat bescheidener is zit je aan de borrel met iemand die vast wel iemand kent die mogelijk een bod zou willen doen? Hou het wat reëler en reken bijvoorbeeld uit “tussen 3 en 6 keer de jaarwinst” cash and debt free. Dus vrij van overtollige banksaldi en schulden.

Dat jullie bierviltjes maar allemaal veel te kort mogen zijn voor de rekensom!